Tandem (Sjaak )

We huurden een tandem om naar Westkapelle te fietsen. Het was prachtig weer en we droegen korte broeken. Ik zat voorop. Telkens kwam ik met mijn achterbenen tegen het koude staal van het stuur van de achterpassagier. Ik legde het voor aan de fietsenmaker en vroeg hem om mijn zadel wat verder naar voren te zetten.
"Dat heeft nog nooit iemand gezegd", bromde de man.
"Dan ben ik de eerste", antwoordde ik monter, alsof ik de verborgen boodschap niet doorhad. Hij was er de man niet naar om zijn hoofd te schudden. Anders had hij het gedaan. Zijn handen deden het werk en zwijgend liep hij terug de werkplaats in.
Pas voorbij Zoutelande kregen mijn vrouw en ik het schakelen onder de knie. Dat wil zeggen, het gemopper achter mijn rug doofde. "Zeg dan even wanneer je schakelt." Het valt niet mee om een fiets te delen. Zelfs niet als je je halve leven al samen hebt gedeeld. Het vraagt een geheel eigen evenwicht. Een spreken zonder woorden. Een elkaar verstaan via de trappers. En zeggen wat je gaat doen, terwijl je dat normaalgesproken niet doet.
Volgens de filosoof Richard Rorty scheppen we via taal onze eigen werkelijkheid. Taal is niet een afgietsel van een realiteit daarbuiten. Het is niet het heldere medium waarmee wij een gegeven werkelijkheid alleen maar weergeven. Via onze woorden ontwikkelt ons denken zich en daarmee onze binnenwereld. Sterker nog: woorden vormen de draden waarmee we onze denkpatronen weven.
Richard Rorty noemt zich een moderne pragmaticus; een stroming binnen de filosofie die ervan uitgaat dat uitspraken waar zijn, voor zover ze werken in de praktijk. Kom bij deze Amerikaanse filosofen dan ook niet aan met de vraag ‘wat de essentie is van het bestaan’. Wat verandert er aan je leven als je hier een antwoord op formuleert, zullen zij als tegenvraag opwerpen. Dat bepaalt volgens hen de contante waarde (cash-value) van een idee.
Volgens hen zijn onze opvattingen slechts gereedschappen, meer niet. We gebruiken ze om de wereld om ons heen te hanteren. Een nogal nuchtere kijk op denkbeelden is dat. Filosofen zijn geen ontdekkers van buiten de taal bestaande waarheden, maar scheppers van werelden. Zij leveren nieuwe concepten. Opvattingen die hun waarde al dan niet bewijzen in de praktijk.
Laat u dus niet afremmen als iemand uitroept: "Dat heb ik nog nooit gehoord!" Dan bent u namelijk op de goede weg. De wereld zal veranderen als meer mensen uw taal gaan spreken. Woorden zijn daarbij uw gereedschap. Al kan het een tijd duren voordat u stevig in het zadel zit.

Op de terugweg schampte ik met mijn trappers een paaltje. Toen ik de tandem inleverde, hoefde ik niets uit te leggen. De verbogen trapper vertelde genoeg. De fietsenmaker schatte de schade die ik ter plekke moest voldoen. Dat heeft nog nooit iemand geflikt, zag je hem denken. Het valt niet mee een tandem te delen. Het vraagt een geheel eigen taal.