aardappelen (Sjaak)

‘Ik dacht: ik koop gewoon een paar aardappelen’. Mijn dochter Naomi gaat studeren in Nijmegen. Ze heeft al een Coöp-klantenkaart. Maar aardappelen kopen is niet eenvoudig. Ik citeer: ‘ Je hebt droogkokers, kruimige, bintjes, eko. En dan moet je ook nog een hele zak tegelijk kopen. En wat zijn nou weer ‘Eigenheimers’?’
Sartre, als boegbeeld van de existentiële stroming in de filosofie, zei het al: het leven is een keuze. Zelfs bij zoiets triviaals als het kopen van aardappelen, al doelde hij daar in eerste instantie niet op, is deel van het bewust vormgeven van je eigen leven. Zoals wanneer je voor het eerst op kamers gaat. Je eigen potje koken. Weg van de prak die je ouders je voorschotelen. Het probleem is dat we veroordeeld zijn tot een keuze. Want ook niet kiezen is een keuze. Natuurlijk kun je weglopen uit de Coöp. Je klantenkaart inleveren en gaan eten bij de studentenmensa. Maar je blijft verantwoordelijk. Sarte ging daarin heel ver. Hij weigerde verzachtende omstandigheden en stelde eenvoudigweg dat we voor elke daad verantwoordelijk zijn. Tenslotte hebben we altijd de keuze om uit het leven te stappen.
Andere filosofen dingen nogal af op die vrijheid. Het lijkt wel of we kiezen, maar die keuze is allang bepaald doordat we opgroeien in een bepaalde cultuur. Denken in bepaalde taal. Dit bepaalt, veel sterker dan we geneigd zijn om te denken, onze voorkeuren.
Persoonlijk heb ik een hekel aan kruimige aardappelen. Van die dampende brokkelige stukken die uit elkaar vallen op je bord. Zou dat iets zeggen over mijn persoonlijkheid?
In ieder geval is het wel zo dat wij in Nederland opgroeien met de aardappel. Zo sterk zelfs dat ze symbool is geworden voor onze cultuur. Vorige maand las ik dat genaturaliseerde Nederlanders op hun inburgeringsfeest een blauwe aardappel als geschenk kregen. Voor alle duidelijkheid: het was een beeldje. Welkom medelanders. Zet dit symbool van onze uit de klei getrokken cultuur in je vensterbank.
Toch geloof ik erin. Dat je binnen de grenzen van je cultuur wel degelijk een keuze hebt. In ieder geval leef ik alsof dit zo is. Of ben ik gewoon een doorsnee ‘Eigenheimer’?
En Naomi: die eet vanavond macaroni, nassi, pizza of andere Hollandse kost.

p.s. De meest gegeten aardappelen in Nederland:
1 Bintje 2 Bildtstar 3 Nicola 4 Redstar 5 Frieslander 6 Eigenheimer 7 Doré.